Ik zou het in deze tijd eigenlijk moeten hebben over de toestand in de wereld, en dan met name die in Europa. Ik heb daar wel mijn gedachten over, maar ik heb besloten om het over iets leuks te hebben: wiskunde. Het lijkt vreemd dat ik dit als tekstschrijver een leuk onderwerp vind, maar dat is nu eenmaal zo. Natuurlijk leg ik wel een link met het schrijven.
Want ik wil het namelijk hebben over twee taalvirtuozen met een wiskundeknobbel. Tom Lehrer en Kees Torn. Beide cabaretier en beide wisten (en weten, in het geval van Torn) zij wiskundige aspecten op een prachtige manier te verwerken in hun liedteksten. Laten we chronologisch tewerk gaan en beginnen met Tom Lehrer.
De Amerikaanse satirische singer-songwriter Tom Lehrer, geboren in 1928, begon tijdens zijn wiskunde-studie aan de Harvard University liedjes te schrijven om zijn studiekameraden te vermaken. Zijn eerste album, dat hij in eigen beheer uitbracht, werd zo’n groot succes dat hij besloot om het podium op te gaan. Hij vermaakte zijn publiek met grappige, satirische en maatschappijkritische songs met vrolijke titels als ‘Poisoning Pigeons In The Park’, ‘The Wiener Schnitzel Waltz’ en ‘So Long, Mom (A Song For World War III). Zijn passie voor wiskunde kwam ook regelmatig naar voren in zijn liederen. ‘Lobachevsky’ gaat over de Russische wiskundige Nikolai Lobachevsky, zoals iedereen wel weet de ontwikkelaar van een methode voor de numerieke benadering van wortels van algebraïsche vergelijkingen. In dit lied noemt hij Ingrid Bergman de “hypotenusa van de oneindige driehoek” (geloof me, dat is grappig). Een ander lied van Lehrer, ‘New Math’, gaat over aftrekken in de (toen) nieuwe wiskunde methode op de basisscholen. Luister op Spotify maar eens naar de live-versie, de introductie is in ieder geval te volgen. Een andere luistertip is ‘That’s Mathematics’.
De Nederlandse Tom Lehrer is Kees Torn. Geen wiskundige weliswaar en zijn liedjes gaan ook niet eens over wiskunde, maar hij behandelt de taal met een wiskundige precisie, die onnavolgbaar is. Zijn meest bekende nummer, ‘Nederlands-Engels’, is daar het perfecte voorbeeld van. Het werkt zo: het laatste woord is steeds in het Engels semantisch het equivalent van het voorlaatste woord, maar fonetisch de continuering van de syntax. Beluister het maar eens, dan wordt het een stuk duidelijker.
Zelf heb ik ook een bescheiden bijdrage geleverd aan de promotie van wiskunde. Op de website InfoNu.nl staan een aantal artikelen van mijn hand over onderwerpen als kansberekening, palindromen, oneindige getallen, de vierkleurenstelling en wiskundeangst. Veel leesplezier en veel plezier met wiskunde.